Doanh nghiệp có khoản nợ phải trả, nhưng chủ nợ đã giải thể thì khoản nợ phải trả được xử lý như thế nào cho hợp lý?

Bài viết được sự tham vấn bởi Luật sư Nguyễn Quang Trung

Căn cứ pháp lý:

• Bộ luật Dân sự năm 2015;
• Luật Doanh nghiệp năm 2020;
• Nghị định số 01/2021/NĐ-CP;
• Thông tư số 200/2014/TT-BTC;
• Thông tư số 78/2014/TT-BTC.

Chúng tôi nhận được câu hỏi như sau:

Công ty em có một khoản phải trả quá hạn đã lâu chưa thanh toán do công ty gặp khó khăn. Nay em mới biết là chủ nợ họ đã giải thể được một thời gian. Em muốn hỏi khoản nợ này bên công ty em có được xóa nợ và phải xử lý thế nào ạ?

Căn cứ khoản 9 Điều 372 Bộ luật Dân sự năm 2015 như sau:

Điều 372. Căn cứ chấm dứt nghĩa vụ

Nghĩa vụ chấm dứt trong trường hợp sau đây:

9. Bên có quyền là cá nhân chết mà quyền yêu cầu không thuộc di sản thừa kế hoặc là pháp nhân chấm dứt tồn tại mà quyền yêu cầu không được chuyển giao cho pháp nhân khác;

Theo quy định trên, trước khi một pháp nhân chấm dứt tồn tại mà các quyền của pháp nhân đó không được chuyển giao cho pháp nhân khác thì các quyền của pháp nhân cũng chấm dứt.

Như vậy, nếu trước khi chủ nợ giải thể mà các quyền đòi nợ của pháp nhân này không được chuyển giao cho pháp nhân khác thì các quyền đòi nợ này chấm dứt. Nên con nợ trong trường hợp này không phải thực hiện nghĩa vụ trả nợ sau khi chủ nợ giải thể.

Căn cứ Điều 96 Bộ luật Dân sự năm 2015 như sau:

Điều 96. Chấm dứt tồn tại pháp nhân

1. Pháp nhân chấm dứt tồn tại trong trường hợp sau đây:
   1. Hợp nhất, sáp nhập, chia, chuyển đổi hình thức, giải thể pháp nhân theo quy định tại các điều 88, 89, 90, 92 và 93 của Bộ luật này;
   2. Bị tuyên bố phá sản theo quy định của pháp luật về phá sản.
2. Pháp nhân chấm dứt tồn tại kể từ thời điểm xóa tên trong sổ đăng ký pháp nhân hoặc từ thời điểm được xác định trong quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
3. Khi pháp nhân chấm dứt tồn tại, tài sản của pháp nhân được giải quyết theo quy định của Bộ luật này, quy định khác của pháp luật có liên quan.

Căn cứ khoản 6 Điều 41 Nghị định số 01/2021/NĐ-CP như sau:

6. “Đã giải thể, phá sản, chấm dứt tồn tại” là tình trạng pháp lý của doanh nghiệp đã hoàn thành thủ tục giải thể theo quy định và được Phòng Đăng ký kinh doanh cập nhật tình trạng pháp lý theo khoản 8 Điều 208, khoản 5 Điều 209 Luật Doanh nghiệp; doanh nghiệp có quyết định tuyên bố phá sản của Tòa án theo quy định của pháp luật về phá sản; doanh nghiệp bị chấm dứt tồn tại do bị chia, bị hợp nhất, bị sáp nhập theo khoản 5 Điều 198, khoản 5 Điều 200, khoản 4 Điều 201 Luật Doanh nghiệp. Thời gian xác định chuyển tình trạng pháp lý “Đã giải thể, phá sản, chấm dứt tồn tại” là thời điểm Phòng Đăng ký kinh doanh cập nhật tình trạng pháp lý trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký doanh nghiệp.

Theo các quy định trên, doanh nghiệp được coi là đã giải thể và chấm dứt tồn tại khi được cơ quan đăng ký kinh doanh cập nhật tình trạng pháp lý “Đã giải thể, phá sản, chấm dứt tồn tại” trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký doanh nghiệp.

Cá nhân, tổ chức có nhu cầu có thể tra cứu tình trạng pháp lý của doanh nghiệp miễn phí trên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp tại website: https://dangkykinhdoanh.gov.vn

Căn cứ Chuẩn mực kế toán số 14 như sau:

30. Thu nhập khác quy định trong chuẩn mực này bao gồm các khoản thu từ các hoạt động xảy ra không thường xuyên, ngoài các hoạt động tạo ra doanh thu, gồm:

…

• Khoản nợ phải trả nay mất chủ được ghi tăng thu nhập;

…

33. Khoản nợ phải trả nay mất chủ là khoản nợ phải trả không xác định được chủ nợ hoặc chủ nợ không còn tồn tại.

Theo quy định trên, một khoản nợ phải trả nhưng chủ nợ đã không còn tồn tại thì khoản nợ đó được ghi nhận là khoản thu nhập khác của doanh nghiệp.

Như vậy, khi chủ nợ đã chính thức giải thể thì:

• Doanh nghiệp là con nợ không phải thực hiện nghĩa vụ trả nợ;
• Khoản nợ được xóa được hạch toán là thu nhập khác và phải được kê khai và tính thuế TNDN theo quy định.

Lưu ý: Nếu Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp thể hiện tình trạng của doanh nghiệp chủ nợ là “Đang làm thủ tục giải thể” thì doanh nghiệp đó chưa chính thức được giải thể. Trường hợp này con nợ vẫn có nghĩa vụ trả nợ theo thỏa thuận và quy định pháp luật.