Trong môi trường kinh doanh cạnh tranh, thông tin đóng vai trò then chốt đối với sự thành công của doanh nghiệp. Các thông tin mật, bí mật kinh doanh, thông tin khách hàng, chiến lược kinh doanh… cần được bảo vệ nghiêm ngặt.

Do đó, điều khoản bảo mật thông tin (điều khoản bảo mật) trong hợp đồng lao động ngày càng trở nên quan trọng. Bài viết này sẽ phân tích sâu hơn về điều khoản này, bao gồm cơ sở pháp lý, nội dung, hiệu lực và một số vấn đề thực tiễn liên quan.

1. Cơ sở pháp lý

Mặc dù Bộ luật Lao động năm 2019 không có điều khoản cụ thể nào quy định về bảo mật thông tin, nhưng nguyên tắc chung về quyền và nghĩa vụ của người lao động (NLĐ) và người sử dụng lao động (NSDLĐ) vẫn là cơ sở pháp lý quan trọng. Cụ thể:

• Điều 16 Bộ luật Lao động năm 2019: Quy định về nghĩa vụ của NLĐ phải thực hiện công việc theo hợp đồng lao động, chấp hành kỷ luật lao động, nội quy lao động và tuân theo sự quản lý, điều hành hợp pháp của NSDLĐ.
• Điều 17 Bộ luật Lao động năm 2019: Quy định về quyền của NSDLĐ được quản lý, điều hành, giám sát NLĐ; được quyền yêu cầu NLĐ thực hiện công việc theo hợp đồng lao động.
• Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 (sửa đổi, bổ sung 2009): Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đối với bí mật kinh doanh, thông tin mật của doanh nghiệp.
• Luật An ninh mạng năm 2018: Quy định về bảo vệ thông tin trên không gian mạng, bao gồm cả thông tin của doanh nghiệp.
• Nghị định số 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân: Quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân, trong đó có các thông tin liên quan đến khách hàng, đối tác của doanh nghiệp.

2. Nội dung của điều khoản bảo mật

Điều khoản bảo mật thường bao gồm các nội dung chính sau:

• Định nghĩa về thông tin mật: Cần xác định rõ loại thông tin nào được coi là thông tin mật (ví dụ: bí mật kinh doanh, thông tin khách hàng, công thức sản phẩm, chiến lược kinh doanh, thông tin tài chính…).
• Phạm vi bảo mật: Xác định rõ phạm vi đối tượng, thời gian, địa điểm mà NLĐ phải bảo mật thông tin.
• Nghĩa vụ của NLĐ: Quy định rõ các hành vi bị cấm liên quan đến việc tiết lộ, sử dụng thông tin mật (ví dụ: không được tiết lộ cho bên thứ ba, không được sử dụng cho mục đích cá nhân, không được sao chép, lưu trữ trái phép…).
• Thời hạn bảo mật: Xác định thời hạn bảo mật, có thể là trong thời gian làm việc và sau khi chấm dứt HĐLĐ (thường là 1-3 năm).
• Chế tài xử lý vi phạm: Quy định rõ các hình thức xử lý vi phạm nếu NLĐ vi phạm điều khoản bảo mật (ví dụ: bồi thường thiệt hại, kỷ luật lao động, chấm dứt hợp đồng lao động…).

3. Hiệu lực của điều khoản bảo mật

Để điều khoản bảo mật có hiệu lực, cần đáp ứng các điều kiện sau:

• Tính hợp pháp: Nội dung điều khoản không được trái với quy định của pháp luật, không xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của NLĐ.
• Tính rõ ràng: Nội dung điều khoản phải rõ ràng, dễ hiểu, tránh gây hiểu nhầm hoặc tranh cãi.
• Sự tự nguyện: NLĐ phải tự nguyện ký kết hợp đồng lao động, trong đó có điều khoản bảo mật.
• Tính hợp lý: Phạm vi bảo mật, thời hạn bảo mật, chế tài xử lý vi phạm phải hợp lý, phù hợp với tính chất công việc và mức độ quan trọng của thông tin mật.

4. Các vấn đề thực tiễn

Khó khăn trong việc xác định thiệt hại: Trong nhiều trường hợp, việc xác định thiệt hại do NLĐ tiết lộ thông tin mật gây ra là rất khó khăn, đặc biệt là đối với các bí mật kinh doanh.

Sự cạnh tranh về nhân lực: Việc áp đặt các điều khoản bảo mật quá khắt khe có thể khiến NLĐ e ngại, ảnh hưởng đến khả năng thu hút và giữ chân nhân tài của doanh nghiệp.

Tính thực thi: Việc giám sát, kiểm soát việc tuân thủ điều khoản bảo mật của NLĐ là một thách thức lớn đối với doanh nghiệp.

5. Giải pháp

Soạn thảo điều khoản bảo mật cẩn thận: Nên có sự tư vấn của luật sư/chuyên gia pháp lý để đảm bảo điều khoản bảo mật hợp pháp, rõ ràng, hợp lý và phù hợp với đặc thù của doanh nghiệp.

Nâng cao ý thức bảo mật cho NLĐ: Tổ chức các buổi đào tạo, tập huấn về bảo mật thông tin cho NLĐ, giúp họ hiểu rõ tầm quan trọng của việc bảo mật thông tin và các quy định liên quan.

Áp dụng các biện pháp kỹ thuật: Sử dụng các công cụ, phần mềm bảo mật để bảo vệ thông tin mật của doanh nghiệp.

Xây dựng văn hóa bảo mật: Tạo ra một môi trường làm việc mà ở đó mọi NLĐ đều có ý thức bảo mật thông tin và coi đó là trách nhiệm của mình.

6. Kết luận

Điều khoản bảo mật thông tin là một công cụ quan trọng để bảo vệ tài sản trí tuệ và lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp. Tuy nhiên, để điều khoản này thực sự hiệu quả, cần có sự kết hợp giữa các biện pháp pháp lý, kỹ thuật và quản lý. Doanh nghiệp cần chủ động xây dựng và thực thi các chính sách, quy trình bảo mật thông tin một cách toàn diện, đồng thời nâng cao ý thức bảo mật cho NLĐ.