Bất kỳ hành vi nào gây cản trở hoạt động đấu thầu đều có thể bị xử phạt hành chính hoặc xử lý hình sự. Tuy nhiên hành vi nào thì bị coi là cản trở hoạt động đấu thầu?

Bài viết được sự tham vấn bởi Luật sư Nguyễn Quang Trung

Căn cứ pháp lý:

• Luật Đấu thầu năm 2023;
• Nghị định 122/2021/NĐ-CP;
• Bộ luật Hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Chúng tôi nhận được câu hỏi như sau:

Xin Luật sư TLT tư vấn giúp tôi, việc khiếu nại hành vi của người tổ chức đấu thầu khi đang trong quá trình chào thầu công khai thì có bị coi là cản trở hoạt động đấu thầu không nếu kết quả khiếu nại là người tổ chức không có vi phạm?

Đấu thầu là hoạt động được áp dụng cho các dự án đầu tư có sử dụng vốn ngân sách Nhà nước và trong các đơn vị thuộc khu vực công để lựa chọn được nhà thầu có năng lực với chi phí phù hợp.

Do vậy hoạt động đấu thầu được pháp luật bảo vệ để có thể được diễn ra minh bạch và công bằng. Bất kỳ hành vi nào gây cản trở hoạt động đấu thầu đều có thể bị xử lý vi phạm hành chính, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

1. Hành vi nào bị coi là cản trở hoạt động đấu thầu?

Cản trở đấu thầu là một trong những hành vi bị cấm trong hoạt động đấu thầu được quy định tại Luật Đấu thầu năm 2023.

Căn cứ khoản 5 Điều 16 Luật Đấu thầu năm 2023, cản trở đấu thầu được mô tả là những hành vi sau đây:

• Hủy hoại, lừa dối, thay đổi, che giấu chứng cứ hoặc báo cáo sai sự thật; đe dọa hoặc gợi ý đối với bất kỳ bên nào nhằm ngăn chặn việc làm rõ hành vi đưa, nhận, môi giới hối lộ, gian lận hoặc thông đồng với cơ quan có chức năng, thẩm quyền về giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán;
• Cản trở người có thẩm quyền, chủ đầu tư, bên mời thầu, nhà thầu, nhà đầu tư trong lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư;
• Cản trở cơ quan có thẩm quyền giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán đối với hoạt động đấu thầu;
• Cố tình khiếu nại, tố cáo, kiến nghị sai sự thật để cản trở hoạt động đấu thầu;
• Có hành vi vi phạm pháp luật về an toàn, an ninh mạng nhằm can thiệp, cản trở việc đấu thầu qua mạng.

Theo quy định trên, cản trở đấu thầu nói chung là hành vi gây ảnh hưởng xấu trực tiếp hoặc gián tiếp đến hoạt động đấu thầu làm cho hoạt động đấu thầu không được diễn ra bình thường.

Pháp luật không cấm cá nhân, tổ chức khiếu nại quyết định/hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động đấu thầu. Tuy nhiên nếu cố tình khiếu nại sai sự thật thì việc khiếu nại đó có thể bị coi là cản trở hoạt động đấu thầu và đây là một hành vi bị cấm trong đấu thầu.

2. Người cản trở đấu thầu bị phạt hành chính bao nhiêu tiền?

Căn cứ khoản 4 Điều 37 Nghị định số 122/2021/NĐ-CP, hành vi cản trở hoạt động đấu thầu mà chưa đến mức xử lý hình sự thì sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính từ 200.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng.

Tuy nhiên, căn cứ khoản 2 Điều 4 Nghị định số 122/2021/NĐ-CP mức phạt tiền nêu trên được áp dụng đối với tổ chức có hành vi vi phạm.

Nếu cá nhân có hành vi cản trở hoạt động đấu thầu thì bị xử phạt bằng 1/2 lần mức nêu trên. Cụ thể là từ 100.000.000 đồng đến 150.000.000 đồng.

3. Người cản trở đấu thầu có thể bị xử lý hình sự không?

Căn cứ Điều 222 Bộ luật Hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017 như sau:

Điều 222. Tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng

1. Người nào thực hiện một trong những hành vi sau đây, gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật hoặc xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
   • a) Can thiệp trái pháp luật vào hoạt động đấu thầu;
   • b) Thông thầu;
   • c) Gian lận trong đấu thầu;
   • d) Cản trở hoạt động đấu thầu;
   • đ) Vi phạm quy định của pháp luật về bảo đảm công bằng, minh bạch trong hoạt động đấu thầu;
   • e) Tổ chức lựa chọn nhà thầu khi nguồn vốn cho gói thầu chưa được xác định dẫn đến nợ đọng vốn của nhà thầu;
   • g) Chuyển nhượng thầu trái phép.
2. Phạm tội thuộc một trong những trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 12 năm:
   • a) Vì vụ lợi;
   • b) Có tổ chức;
   • c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
   • d) Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt;
   • đ) Gây thiệt hại từ 300.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng.
3. Phạm tội gây thiệt hại 1.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm.
4. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Theo quy định trên, người có hành vi cản trở hoạt động đấu thầu sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây ra thiệt hại như sau:

• Gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng;
• Hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật hoặc xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.