Kinh phí công đoàn được sử dụng để bảo vệ quyền lợi và chăm lo đời sống của người lao động tại doanh nghiệp

Căn cứ pháp lý:

• Nghị định số 191/2013/NĐ-CP;
• Quyết định số 270/QĐ-TLĐ của Tổng Liên đoàn lao động ngày 07/3/2014.

Chúng tôi nhận được câu hỏi như sau:

Tôi vừa thành lập công ty chỉ có 12 nhân viên nên không thành lập công đoàn. Công ty trước của tôi có gần 50 người nên có công đoàn và có đóng kinh phí công đoàn là 2% tổng tiền lương và được nhận lại 75% để sử dụng. Tôi muốn hỏi công ty mới này không có công đoàn thì tôi có phải nộp kinh phí công đoàn không và nếu phải đóng thì có được nhận lại 75% không?

Thông thường, phần kinh phí công đoàn do doanh nghiệp đóng sau đó được cấp lại sẽ được sử dụng để bảo vệ quyền lợi và chăm lo đời sống cho người lao động tại doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp chưa thành lập công đoàn thì vẫn phải nộp kinh phí công đoàn, mà không được cấp lại khoản kinh phí này.

1. Nghĩa vụ nộp kinh phí công đoàn tại đơn vị chưa có công đoàn cơ sở

Liên quan đến công đoàn, doanh nghiệp cần phân biệt 2 khoản mục như sau:

• Kinh phí công đoàn: Do doanh nghiệp nộp không phụ thuộc vào việc doanh nghiệp có thành lập công đoàn cơ sở hay không.
• Đoàn phí công đoàn: Do thành viên công đoàn nộp. Nếu doanh nghiệp không có công đoàn cơ sở thì người lao động không phải nộp đoàn phí công đoàn. Nên doanh nghiệp không thu, không nộp khoản này.

Cụ thể, căn cứ khoản 4 Điều 4 Nghị định số 191/2013/NĐ-CP như sau:

Điều 4. Đối tượng đóng kinh phí công đoàn

Đối tượng đóng kinh phí công đoàn theo quy định tại Khoản 2 Điều 26 Luật công đoàn là cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp mà không phân biệt cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đó đã có hay chưa có tổ chức công đoàn cơ sở, bao gồm:

4. Doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế thành lập, hoạt động theo Luật doanh nghiệp, Luật đầu tư.

Theo quy định trên: doanh nghiệp vẫn phải đóng kinh phí công đoàn cho dù chưa thành lập công đoàn cơ sở.

2. Tỷ lệ phân phối kinh phí công đoàn cho công đoàn cơ sở

Căn cứ Điều 5 Nghị định số 191/2013/NĐ-CP, mức đóng kinh phí công đoàn là 2% quỹ tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động.

Căn cứ Điều 6 Quyết định số 270/QĐ-TLĐ ngày 07/3/2014 như sau:

Điều 6. Phân phối nguồn thu tài chính cho công đoàn cơ sở

1- Công đoàn cơ sở được sử dụng 65% tổng số thu kinh phí công đoàn, 60% tổng số thu đoàn phí công đoàn và 100% tổng số thu khác của đơn vị.

2- Nộp kinh phí lên công đoàn cấp trên của công đoàn cơ sở được phân cấp thu kinh phí công đoàn.

Công đoàn cơ sở được phân cấp thu kinh phí công đoàn phải nộp lên công đoàn cấp trên được phân cấp quản lý tài chính công đoàn cơ sở 35% tổng số thu kinh phí công đoàn và 40% tổng số thu đoàn phí công đoàn. Trong năm nộp theo dự toán, khi có quyết toán nộp theo số thu quyết toán.

3- Cấp kinh phí công đoàn cho công đoàn cơ sở không được phân cấp thu kinh phí công đoàn.

Công đoàn cấp trên được phân cấp thu kinh phí công đoàn khi nhận được kinh phí công đoàn của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đóng có trách nhiệm cấp 65% tổng số thu kinh phí công đoàn thu được cho công đoàn cơ sở (khi cấp được bù trừ với 40% tổng số thu đoàn phí công đoàn cơ sở phải nộp công đoàn cấp trên).

4- Đối với cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp chưa thành lập công đoàn cơ sở: Công đoàn cấp trên được phân cấp thu kinh phí công đoàn khi nhận được kinh phí của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đóng, được sử dụng 65% tổng số thu để chi cho hoạt động tuyên truyền, phát triển đoàn viên, thành lập công đoàn cơ sở, ký thỏa ước lao động tập thể, bảo vệ, chăm lo cho người lao động tại các đơn vị này. Cuối năm số kinh phí sử dụng cho các hoạt động trên chưa hết chuyển thành tích lũy và trả lại cho công đoàn cơ sở sau khi công đoàn cơ sở của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp được thành lập.

Theo quy định trên, sau khi doanh nghiệp đã nộp kinh phí công đoàn, kinh phí sẽ được phân phối theo tỷ lệ như sau:

Trường hợp doanh nghiệp đã thành lập công đoàn cơ sở:

• 65% kinh phí: Công đoàn cơ sở được sử dụng;
• 35% kinh phí: Công đoàn cấp trên sử dụng.

Trường hợp doanh nghiệp không có công đoàn cơ sở:

• 65% kinh phí công đoàn: Công đoàn cấp trên sử dụng để tuyên truyền, bảo vệ người lao động tại doanh nghiệp, …. Nếu không sử dụng hết thì được tích lũy và sẽ trả lại cho công đoàn cơ sở khi doanh nghiệp thành lập công đoàn cơ sở;
• 35% kinh phí công đoàn: Công đoàn cấp trên sử dụng tương tự như trường hợp có công đoàn cơ sở.