Người tiêu dùng có thể khởi kiện hãng xe sau khi nhận tiền bảo hiểm, nhưng quyền đó sẽ bị giới hạn nếu đã chuyển giao quyền yêu cầu bồi thường cho công ty bảo hiểm.

1. Khi xe gặp sự cố: Ai chịu trách nhiệm?

Xe cộ có thể gặp phải những rủi ro như chập điện, cháy nổ, ngừng hoạt động bất ngờ hay mất an toàn. Những sự cố này có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân: lỗi người dùng, tai nạn, bảo quản kém hoặc lỗi kỹ thuật từ nhà sản xuất. Trong nhiều trường hợp, chủ xe cho rằng lỗi thuộc về hãng xe và mong muốn được bồi thường. Thực tế, đã có không ít vụ kiện chủ xe yêu cầu hãng xe chịu trách nhiệm được đưa ra trước cơ quan pháp luật.

2. Đã nhận tiền bảo hiểm, còn được kiện đòi bồi thường?

Theo quy định pháp luật hiện hành, người tiêu dùng có quyền yêu cầu bồi thường nếu sản phẩm có khuyết tật hoặc gây mất an toàn. Bộ luật Dân sự cũng cho phép người bị thiệt hại về tài sản, sức khỏe hay tính mạng khởi kiện bên gây ra thiệt hại.

Tuy nhiên, nếu chủ xe đã tham gia bảo hiểm và được chi trả tiền bồi thường, thì quyền khởi kiện sẽ bị hạn chế. Điều 16 Luật Kinh doanh Bảo hiểm 2022 quy định rằng:

Điều 16. Nguyên tắc giao kết và thực hiện hợp đồng bảo hiểm

Việc giao kết và thực hiện hợp đồng bảo hiểm phải tuân thủ các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự và các nguyên tắc sau đây:

…

4. Nguyên tắc thế quyền: người được bảo hiểm có trách nhiệm chuyển giao cho doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài quyền yêu cầu người thứ ba có hành vi gây thiệt hại chịu trách nhiệm bồi hoàn trong phạm vi số tiền bồi thường bảo hiểm. Nguyên tắc này không áp dụng đối với hợp đồng bảo hiểm nhân thọ và hợp đồng bảo hiểm sức khỏe;

Theo quy định trên, sau khi nhận tiền bảo hiểm, chủ xe không còn quyền trực tiếp kiện hãng xe về phần thiệt hại đã được bảo hiểm chi trả.

Thay vào đó, công ty bảo hiểm sẽ là bên có quyền quyết định có kiện hãng xe hay không. Nếu chủ xe vẫn cố tình khởi kiện, khả năng thắng kiện sẽ rất thấp nếu hãng xe chứng minh được quyền yêu cầu bồi thường đã được chuyển giao thông qua các văn bản ký kết với công ty bảo hiểm. Đây là nguyên tắc “thế quyền” trong hợp đồng bảo hiểm.

Tuy nhiên, cần lưu ý, yêu cầu bồi thường bảo hiểm và yêu cầu bồi thường thiệt hại là 2 yêu cầu có sự độc lập:

• Yêu cầu bồi thường bảo hiểm phải tuân theo hợp đồng bảo hiểm
• Yêu cầu bồi thường thiệt hại sẽ tuân theo hợp đồng giữa người mua xe và nhà sản xuất xe và/hoặc tuân theo quy định pháp luật chung về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

Do đó, mức bồi thường của 2 yêu cầu trên có thể khác nhau. Nên người chủ xe vẫn có quyền yêu cầu nhà sản xuất bồi thường thêm nếu mức bồi thường bảo hiểm chưa đủ bù đắp cho thiệt hại thực tế.

3. Những thiệt hại ngoài phạm vi bảo hiểm thì sao?

Nếu sự cố gây ra thiệt hại vượt ngoài phạm vi bảo hiểm – ví dụ như cháy lan sang tài sản khác hoặc gây thương tích cho người – thì chủ xe vẫn có quyền yêu cầu hãng xe bồi thường. Trong trường hợp này, cần xác định rõ lỗi sản xuất có phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra thiệt hại hay không.

Ngoài ra, chủ xe cũng có thể yêu cầu bồi thường tổn thất tinh thần nếu không đạt được thỏa thuận, theo quy định pháp luật. Tuy nhiên, việc chứng minh lỗi kỹ thuật từ nhà sản xuất là một quá trình phức tạp, đòi hỏi chuyên môn cao và thường phải nhờ đến giám định kỹ thuật. Nếu phương tiện đã bị hư hỏng nặng hoặc không còn nguyên trạng, việc xác minh lỗi sản xuất càng trở nên khó khăn.

4. Lời khuyên cho chủ xe

Việc theo đuổi kiện tụng không chỉ tốn thời gian và chi phí, mà còn đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về mặt pháp lý và kỹ thuật. Trước khi quyết định khởi kiện, chủ xe nên cân nhắc kỹ lưỡng, thu thập đầy đủ bằng chứng và tham khảo ý kiến chuyên gia để tránh rơi vào tình huống bất lợi.