Một số tội danh hình sự có thể được áp dụng cho pháp nhân. Pháp nhân có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu thực hiện các hành vi phạm tội theo luật định

Căn cứ pháp lý:

• Bộ luật Dân sự năm 2015;
• Bộ luật Hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Pháp nhân thương mại có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 76 Bộ luật Hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017 nếu thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội.

1. Pháp nhân thương mại là gì?

Pháp luật Việt Nam phân loại pháp nhân thương mại và pháp nhân phi thương mại. Căn cứ Điều 75 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về pháp nhân thương mại như sau:

Điều 75. Pháp nhân thương mại

1. Pháp nhân thương mại là pháp nhân có mục tiêu chính là tìm kiếm lợi nhuận và lợi nhuận được chia cho các thành viên.

2. Pháp nhân thương mại bao gồm doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế khác.

3. Việc thành lập, hoạt động và chấm dứt pháp nhân thương mại được thực hiện theo quy định của Bộ luật này, Luật doanh nghiệp và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Như vậy, có thể hiểu pháp nhân nào có mục tiêu hoạt động chính là tìm kiếm lợi nhuận cho các thành viên thành lập thì đó là pháp nhân thương mại.

2. Pháp nhân thương mại có thể bị xử lý hình sự về các tội danh nào?

Căn cứ Điều 76 Bộ luật Hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017, pháp nhân thương mại sẽ bị xử lý hình sự nếu phạm một hoặc nhiều tội danh sau đây:

• Tội buôn lậu
• Tội vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới
• Tội sản xuất, buôn bán hàng cấm
• Tội tàng trữ, vận chuyển hàng cấm
• Tội sản xuất, buôn bán hàng giả
• Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm
• Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh
• Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, giống vật nuôi
• Tội đầu cơ
• Tội trốn thuế
• Tội in, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước
• Tội cố ý công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu thông tin trong hoạt động chứng khoán
• Tội sử dụng thông tin nội bộ để mua bán chứng khoán
• Tội thao túng thị trường chứng khoán
• Tội gian lận trong kinh doanh bảo hiểm
• Tội trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động
• Tội vi phạm quy định về cạnh tranh
• Tội xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan
• Tội xâm phạm quyền Sở hữu công nghiệp
• Tội vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên
• Tội vi phạm quy định về khai thác, bảo vệ rừng và lâm sản
• Tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã
• Tội gây ô nhiễm môi trường
• Tội vi phạm quy định về phòng ngừa, ứng phó, khắc phục sự cố môi trường
• Tội vi phạm quy định về bảo vệ an toàn công trình thủy lợi, đê điều và phòng, chống thiên tai; vi phạm quy định về bảo vệ bờ, bãi sông
• Tội đưa chất thải vào lãnh thổ Việt Nam
• Tội hủy hoại nguồn lợi thủy sản
• Tội hủy hoại rừng
• Tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm
• Tội vi phạm quy định về quản lý khu bảo tồn thiên nhiên
• Tội nhập khẩu, phát tán các loài ngoại lai xâm hại
• Tội tài trợ khủng bố
• Tội rửa tiền

3. Các hình phạt mà pháp nhân thương mại có thể bị xử lý

Theo Bộ luật Hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017, pháp nhân thương mại nếu phạm tội có thể chịu các hình phạt sau đây:

• Phạt tiền
• Đình chỉ hoạt động có thời hạn
• Đình chỉ hoạt động vĩnh viễn
• Cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định
• Cấm huy động vốn

Cụ thể các hình phạt trên như sau:

Căn cứ Điều 77 Bộ luật Hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định về hình phạt phạt tiền như sau:

Điều 77. Phạt tiền

1. Phạt tiền được áp dụng là hình phạt chính hoặc hình phạt bổ sung đối với pháp nhân thương mại phạm tội.

2. Mức tiền phạt được quyết định căn cứ vào tính chất, mức độ nguy hiểm của tội phạm và có xét đến tình hình tài chính của pháp nhân thương mại phạm tội, sự biến động của giá cả nhưng không được thấp hơn 50.000.000 đồng.

Căn cứ Điều 78 Bộ luật Hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định về hình phạt đình chỉ hoạt động có thời hạn như sau:

Điều 78. Đình chỉ hoạt động có thời hạn

1. Đình chỉ hoạt động có thời hạn là tạm dừng hoạt động của pháp nhân thương mại trong một hoặc một số lĩnh vực mà pháp nhân thương mại phạm tội gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe con người, môi trường hoặc an ninh, trật tự, an toàn xã hội và hậu quả gây ra có khả năng khắc phục trên thực tế.

2. Thời hạn đình chỉ hoạt động từ 06 tháng đến 03 năm.

Căn cứ Điều 79 Bộ luật Hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định về hình phạt đình chỉ hoạt động vĩnh viễn như sau:

Điều 79. Đình chỉ hoạt động vĩnh viễn

1. Đình chỉ hoạt động vĩnh viễn là chấm dứt hoạt động của pháp nhân thương mại trong một hoặc một số lĩnh vực mà pháp nhân thương mại phạm tội gây thiệt hại hoặc có khả năng thực tế gây thiệt hại đến tính mạng của nhiều người, gây sự cố môi trường hoặc gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội và không có khả năng khắc phục hậu quả gây ra.

2. Pháp nhân thương mại được thành lập chỉ để thực hiện tội phạm thì bị đình chỉ vĩnh viễn toàn bộ hoạt động.

Căn cứ Điều 80 Bộ luật Hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định về hình phạt cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định như sau:

Điều 80. Cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định

1. Cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định được áp dụng khi xét thấy nếu để pháp nhân thương mại bị kết án tiếp tục kinh doanh hoặc hoạt động trong lĩnh vực đó, thì có thể gây nguy hại cho tính mạng, sức khỏe của con người hoặc cho xã hội.

2. Tòa án quyết định lĩnh vực cụ thể bị cấm kinh doanh hoặc cấm hoạt động.

3. Thời hạn cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định là từ 01 năm đến 03 năm, kể từ ngày bản án có hiệu lực pháp luật.

Căn cứ Điều 81 Bộ luật Hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định về hình phạt cấm huy động vốn như sau:

Điều 81. Cấm huy động vốn

1. Cấm huy động vốn được áp dụng khi xét thấy nếu để pháp nhân thương mại bị kết án huy động vốn thì có nguy cơ tiếp tục phạm tội.

2. Các hình thức cấm huy động vốn bao gồm:

a) Cấm vay vốn của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài hoặc quỹ đầu tư;

b) Cấm phát hành, chào bán chứng khoán;

c) Cấm huy động vốn khách hàng;

d) Cấm liên doanh, liên kết trong và ngoài nước;

đ) Cấm hình thành quỹ tín thác bất động sản.

3. Tòa án quyết định áp dụng một hoặc một số hình thức cấm huy động vốn quy định tại khoản 2 Điều này.

4. Thời hạn cấm huy động vốn là từ 01 năm đến 03 năm, kể từ ngày bản án có hiệu lực pháp luật.

Ngoài ra, căn cứ Điều 82 Bộ luật Hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017 pháp nhân thương mại có thể bị áp dụng các biện pháp tư pháp bao gồm:

• Tịch thu vật, tiền trực tiếp liên quan đến tội phạm;
• Trả lại tài sản, sửa chữa hoặc bồi thường thiệt hại; buộc công khai xin lỗi;
• Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu;
• Buộc thực hiện một số biện pháp nhằm khắc phục, ngăn chặn hậu quả tiếp tục xảy ra.