Người nào che giấu tội phạm có thể không bị coi là đồng phạm nhưng vẫn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự vì không tố giác người phạm tội.

Bài viết được sự tham vấn bởi Luật sư Nguyễn Quang Trung

Căn cứ pháp lý:

• Bộ luật Hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Chúng tôi nhận được câu hỏi như sau:

Em chào Luật sư TLT, em muốn hỏi tình huống là nếu ông bà biết cháu mình phạm tội nhưng vì thương cháu nên đã che giấu, không tiết lộ nơi cháu đang trốn thì có bị xử lý hình sự vì đồng phạm không ạ?

Đồng phạm và che dấu tội phạm là hai hành vi rất khác nhau. Điểm khác biệt cơ bản là:

• Đồng phạm là việc có nhiều người cùng chung ý chí phạm tội và cùng tham gia thực hiện tội phạm;
• Che dấu tội phạm là việc người không cùng ý chí phạm tội và không tham gia thực hiện tội phạm, nhưng khi biết người khác phạm tội thì đã che dấu, không tố giác tội phạm. Tuy nhiên nếu biết về việc một người có ý định phạm tội mà vẫn bao che, hứa hẹn sẽ che giấu thì người che giấu tội phạm vẫn có thể bị coi là đồng phạm.

Người nào che giấu tội phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội che giấu tội phạm theo quy định tại Điều 389 Bộ luật Hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017. Tuy nhiên, có một số trường hợp ngoại lệ.

Căn cứ Điều 18 Bộ luật Hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017 như sau:

Điều 18. Che giấu tội phạm

1. Người nào không hứa hẹn trước, nhưng sau khi biết tội phạm được thực hiện đã che giấu người phạm tội, dấu vết, tang vật của tội phạm hoặc có hành vi khác cản trở việc phát hiện, điều tra, xử lý người phạm tội, thì phải chịu trách nhiệm hình sự về tội che giấu tội phạm trong những trường hợp mà Bộ luật này quy định.
2. Người che giấu tội phạm là ông, bà, cha, mẹ, con, cháu, anh chị em ruột, vợ hoặc chồng của người phạm tội không phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định tại khoản 1 Điều này, trừ trường hợp che giấu các tội xâm phạm an ninh quốc gia hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng khác quy định tại Điều 389 của Bộ luật này.

Theo quy định trên, pháp luật hình sự có sự xem xét đến mối quan hệ ruột thịt, tình cảm gia đình là nền tảng của đạo lý xã hội, nên những người có quan hệ sau đây với người phạm tội sẽ không bị truy cứu hình sự về tội che giấu tội phạm:

• Ông, bà;
• Cha, mẹ;
• Con, cháu;
• Anh chị em ruột;
• vợ hoặc chồng.

Cần lưu ý: nếu người phạm tội đặc biệt nghiêm trọng hoặc tội xâm phạm an ninh quốc gia thì những ngoại lệ nêu trên không được áp dụng. Theo đó những người thân nêu trên mà che giấu tội phạm thì vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự.