Việc hạch toán kế toán để ghi nhận đúng các hoạt động của doanh nghiệp. Nếu hạch toán sai sẽ dẫn đến báo cáo kế toán không phản ánh đúng hoạt động kinh doanh và bị rủi ro về thuế.

Bài viết được sự tham vấn bởi Luật sư Nguyễn Quang Trung

Căn cứ pháp lý:

• Thông tư số 78/2014/TT-BTC;
• Thông tư số 96/2015/TT-BTC;
• Nghị định số 41/2018/NĐ-CP;
• Công văn số 3171/TCT-CS ngày 27/7/2023 của Tổng cục Thuế.

Chúng tôi nhận được câu hỏi như sau:

Luật sư TLT cho em hỏi, năm rồi em có hạch toán sai một số khoản chi phí và doanh thu, nên có sai lệch về lợi nhuận. Giờ em mới phát hiện ra, phải điều chỉnh lại thì có bị loại chi phí không vậy ạ? Và công ty có bị phạt vì hạch toán sai không ạ?

Thực tế không ít trường hợp do hạch toán sai nghiệp vụ kinh tế, dẫn đến doanh nghiệp xác định kết quả kinh doanh không đúng và không nộp thuế đầy đủ và kịp thời.

Vì vậy, khi phát hiện ra sai sót, doanh nghiệp cần nhanh chóng điều chỉnh và nộp bổ sung số thuế nộp thiếu (nếu có) và tiền lãi do chậm nộp thuế.

1. Hạch toán sai có bị loại chi phí?

Căn cứ Điều 6 Thông tư số 78/2014/TT-BTC, được sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư số 96/2015/TT-BTC như sau:

Điều 6. Các khoản chi được trừ và không được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế

1. Trừ các khoản chi không được trừ nêu tại Khoản 2 Điều này, doanh nghiệp được trừ mọi khoản chi nếu đáp ứng đủ các điều kiện sau:
   1. Khoản chi thực tế phát sinh liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.
   2. Khoản chi có đủ hóa đơn, chứng từ hợp pháp theo quy định của pháp luật.
   3. Khoản chi nếu có hóa đơn mua hàng hóa, dịch vụ từng lần có giá trị từ 20 triệu đồng trở lên (giá đã bao gồm thuế GTGT) khi thanh toán phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt.

Theo quy định trên, doanh nghiệp được trừ các khoản chi nếu khoản chi đó đáp ứng đủ 3 điều kiện:

• Khoản chi phát sinh thực tế và có liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh;
• Có đầy đủ hóa đơn, chứng từ hợp pháp;
• Nếu hóa đơn có giá trị thanh toán từ 20 triệu đồng trở lên thì phải thanh toán qua ngân hàng.

Vì vậy, mặc dù doanh nghiệp hạch toán sai tài khoản kế toán, nhưng nếu các khoản chi vẫn thỏa mãn đủ các điều kiện nêu trên thì các khoản chi đó không bị loại chi phí, mà vẫn được trừ khi xác định thuế TNDN.

2. Xử phạt do hạch toán sai

Việc hạch toán sai tài khoản kế toán thì doanh nghiệp sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Điều 10 Nghị định số 41/2018/NĐ-CP như sau:

Điều 10. Xử phạt hành vi vi phạm quy định về tài khoản kế toán

1. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:
   1. Hạch toán không đúng nội dung quy định của tài khoản kế toán;
   2. Thực hiện sửa đổi nội dung, phương pháp hạch toán của tài khoản kế toán hoặc mở thêm tài khoản kế toán thuộc nội dung phải được Bộ Tài chính chấp thuận mà chưa được chấp thuận.
2. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi không thực hiện đúng hệ thống tài khoản kế toán đã được Bộ Tài chính ban hành hoặc chấp thuận.

Ngoài ra, Công văn số 3171/TCT-CS ngày 27/7/2023 của Tổng cục Thuế cũng có hướng dẫn như sau:

Về nội dung hạch toán chi phí được trừ: trường hợp Công ty … có sai sót về hạch toán nếu Cục thuế tỉnh Bình Thuận qua thanh tra xác nhận đây là các chi phí thực tế đáp ứng điều kiện tại Điều 4 Thông tư số 96/2015/TT-BTC tương ứng với phần doanh thu tăng thêm theo tiến độ nghiệm thu của công trình thì Cục Thuế tỉnh Bình Thuận hướng dẫn đơn vị điều chỉnh lại hạch toán và xác định chi phí được trừ để tính thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định. Việc xử lý vi phạm đối với hành vi hạch toán không đúng nội dung quy định của tài khoản kế toán thực hiện theo pháp luật kế toán.