Pháp luật có những quy định theo đó cá nhân, tổ chức phải khởi kiện trong một thời hạn nhất định để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm, nếu thời hạn đó kết thúc thì mất quyền khởi kiện

Căn cứ pháp lý:

• Bộ luật Dân sự năm 2015;

Chúng tôi nhận được câu hỏi của khách hàng như sau: mẹ em đi chợ thì bị một chiếc xe máy đi từ phía sau lên va trúng làm mẹ em bị gãy tay và xương sườn, phải nằm bệnh viện hơn tháng. Đến nay đã hơn 1 năm nhưng sức khỏe bị ảnh hưởng, mẹ em cũng bị tâm lý sợ chạy xe ngoài đường. Người đi xe máy thì chỉ bồi thường được 20 triệu, trong khi tiền chữa, tiền thuốc và bồi dưỡng sức khỏe cũng hơn 70 triệu. Nay nhà em muốn người kia bồi thường thêm mà họ không chịu, em muốn khởi kiện được không vì sự việc xảy ra cũng đã lâu? mẹ em có thể được bồi thường những gì?

1. Thời hạn được quyền khởi kiện

Pháp luật có một số quy định theo đó nếu cá nhân, tổ chức muốn khởi kiện để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình thì cần phải nộp đơn khởi kiện trong một thời hạn nhất định. Thời hạn này được gọi là thời hiệu khởi kiện.

Thời hiệu khởi kiện đối với từng loại quan hệ pháp luật tranh chấp sẽ khác nhau. Do vậy, cần lưu ý xác định chính xác quan hệ pháp luật đang tranh chấp để từ đó xác định thời hiệu khởi kiện.

Đối với yêu cầu bồi thường thiệt hại do tai nạn giao thông gây ra, người bị thiệt hại căn cứ Điều 588 Bộ luật Dân sự năm 2015 để thực hiện khởi kiện như sau:

Điều 588. Thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại

Thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại là 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm.

Theo quy định trên, người có thiệt hại ngoài hợp đồng phải nộp đơn khởi kiện trong thời hạn 3 năm kể từ ngày biết hoặc phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm.

Cụ thể với câu hỏi trên, người bị thiệt hại do tai nạn giao thông phải nộp đơn khởi kiện trong thời hạn 3 năm kể từ ngày xảy ra tai nạn giao thông. Do vậy, vẫn còn thời hạn để người bị thiệt  hại nộp đơn khởi kiện yêu cầu người đi xe máy bồi thường thiệt hại.

2. Nguyên tắc bồi thường thiệt hại

Thiệt hại trong vụ tai nạn giao thông trong câu hỏi trên được coi là thiệt hại ngoài hợp đồng. Nguyên tắc bồi thường cho thiệt hại này như sau:

• Thiệt hại thực tế phải được bồi thường toàn bộ và kịp thời. Các bên có thể thỏa thuận về mức bồi thường, hình thức bồi thường bằng tiền, bằng hiện vật hoặc thực hiện một công việc, phương thức bồi thường một lần hoặc nhiều lần, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
• Người chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại có thể được giảm mức bồi thường nếu không có lỗi hoặc có lỗi vô ý và thiệt hại quá lớn so với khả năng kinh tế của mình.
• Khi mức bồi thường không còn phù hợp với thực tế thì bên bị thiệt hại hoặc bên gây thiệt hại có quyền yêu cầu Tòa án hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác thay đổi mức bồi thường.
• Khi bên bị thiệt hại có lỗi trong việc gây thiệt hại thì không được bồi thường phần thiệt hại do lỗi của mình gây ra.
• Bên có quyền, lợi ích bị xâm phạm không được bồi thường nếu thiệt hại xảy ra do không áp dụng các biện pháp cần thiết, hợp lý để ngăn chặn, hạn chế thiệt hại cho chính mình.

Trong câu hỏi trên, người bị thiệt hại bị xâm phạm về sức khỏe. Do vậy, các thiệt hại được bồi thường bao gồm:

• Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại;
• Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại; nếu thu nhập thực tế của người bị thiệt hại không ổn định và không thể xác định được thì áp dụng mức thu nhập trung bình của lao động cùng loại;
• Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị; nếu người bị thiệt hại mất khả năng lao động và cần phải có người thường xuyên chăm sóc thì thiệt hại bao gồm cả chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại;
• Khoản tiền để bù đắp tổn thất về tinh thần mà người bị thiệt hại gánh chịu. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có sức khỏe bị xâm phạm không quá năm mươi lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định;
• Thiệt hại khác do luật quy định.