Phạt vi phạm là sự thỏa thuận giữa các bên trong hợp đồng, theo đó bên vi phạm nghĩa vụ phải nộp một khoản tiền cho bên bị vi phạm.

Căn cứ pháp lý:

• Bộ luật dân sự số 91/2015/QH13;
• Luật thương mại số 36/2005/QH11;
• Luật xây dựng số 50/2014/QH13.

Điều khoản phạt vi phạm hợp đồng thường được thấy trong rất nhiều loại hợp đồng hiện nay. Tuy nhiên đối với mỗi loại hợp đồng sẽ có quy định về mức phạt khác nhau.

1. Hợp đồng dân sự

Mức phạt trong hợp đồng dân sự do các bên thỏa thuận, được quy định tại Điều 418 Bộ luật Dân sự:

Điều 418. Thỏa thuận phạt vi phạm

1. Phạt vi phạm là sự thỏa thuận giữa các bên trong hợp đồng, theo đó bên vi phạm nghĩa vụ phải nộp một khoản tiền cho bên bị vi phạm.

2. Mức phạt vi phạm do các bên thỏa thuận, trừ trường hợp luật liên quan có quy định khác.

3. Các bên có thể thỏa thuận về việc bên vi phạm nghĩa vụ chỉ phải chịu phạt vi phạm mà không phải bồi thường thiệt hại hoặc vừa phải chịu phạt vi phạm và vừa phải bồi thường thiệt hại.

Trường hợp các bên có thỏa thuận về phạt vi phạm nhưng không thỏa thuận về việc vừa phải chịu phạt vi phạm và vừa phải bồi thường thiệt hại thì bên vi phạm nghĩa vụ chỉ phải chịu phạt vi phạm.

Theo quy định trên, mức phạt đối với hợp đồng dân sự sẽ do các bên tự thỏa thuận và không bị khống chế tối đa.

2. Hợp đồng thương mại

Một số loại hợp đồng thương mại thông dụng có thể kế đến là:

• Hợp đồng mua bán hàng hóa;
• Hợp đồng cung ứng dịch vụ;
• Hợp đồng môi giới thương mại;
• Hợp đồng ủy thác mua bán hàng hóa;
• Hợp đồng đại lý;
• Hợp đồng gia công;
• Hợp đồng cho thuê hàng hóa;
• Hợp đồng nhượng quyền.

Mức phạt trong hợp đồng thương mại cũng do các bên thỏa thuận, được quy định tại Điều 301 Luật Thương mại:

Điều 301. Mức phạt vi phạm

Mức phạt đối với vi phạm nghĩa vụ hợp đồng hoặc tổng mức phạt đối với nhiều vi phạm do các bên thoả thuận trong hợp đồng, nhưng không quá 8% giá trị phần nghĩa vụ hợp đồng bị vi phạm, trừ trường hợp quy định tại Điều 266 của Luật này

Mặc dù các bên có quyền tự thỏa thuận mức phạt trong hợp đồng thương mại, tuy nhiên mức phạt này bị khống chế không vượt quá 8% giá trị phần nghĩa vụ hợp đồng bị vi phạm.

3. Hợp đồng dịch vụ giám định thương mại

Dịch vụ giám định là hoạt động thương mại, một số dịch vụ phổ biến như: xác định tình trạng thực tế của hàng hoá, kết quả cung ứng dịch vụ, chất lượng, giá trị hàng hoá, độ an toàn, tiêu chuẩn vệ sinh, phòng dịch…

Mức phạt vi phạm hợp đồng đối với hoạt động dịch vụ giám định thương mại được quy định riêng tại Khoản 1, Điều 266 Luật Thương mại:

Điều 266. Phạt vi phạm, bồi thường thiệt hại trong trường hợp kết quả giám định sai

1. Trường hợp thương nhân kinh doanh dịch vụ giám định cấp chứng thư giám định có kết quả sai do lỗi vô ý của mình thì phải trả tiền phạt cho khách hàng. Mức phạt do các bên thỏa thuận, nhưng không vượt quá 10 lần thù lao dịch vụ giám định.

Có thể thấy, hợp đồng dịch vụ giám định thương mại cũng được coi là 1 loại hợp đồng thương mại. tuy nhiên được áp dụng mức phạt riêng so với các loại hợp đồng thương mại khác. Mức phạt của hợp đồng dịch vụ giám định thương mại cũng do các bên thỏa thuận, nhưng bị khống chế không quá 10 lần thù lao dịch vụ giám định.

4. Hợp đồng xây dựng

Mức phạt trong hợp đồng xây dựng được quy định tại Điều 146 Luật Xây dựng:

Điều 146. Thưởng, phạt hợp đồng xây dựng, bồi thường thiệt hại do vi phạm và giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng

1. Thưởng, phạt hợp đồng xây dựng phải được các bên thỏa thuận và ghi trong hợp đồng.

2. Đối với công trình xây dựng sử dụng vốn nhà nước, mức phạt hợp đồng không vượt quá 12% giá trị phần hợp đồng bị vi phạm. Ngoài mức phạt theo thỏa thuận, bên vi phạm hợp đồng còn phải bồi thường thiệt hại cho bên kia, bên thứ ba (nếu có) theo quy định của Luật này và pháp luật có liên quan khác.

Theo quy định trên, mức phạt hợp đồng xây dựng do các bên thỏa thuận. Riêng đối với công trình xây dựng sử dụng vốn nhà nước, mức phạt bị khống chế không vượt quá 12% giá trị phần hợp đồng bị vi phạm.