Nhiều người tìm đến bảo hiểm nhân thọ với kỳ vọng về một giải pháp tài chính “hai trong một”: vừa được bảo vệ trước rủi ro, vừa có một khoản tích lũy sinh lời.

Nhưng rồi cú sốc ập đến khi họ nhận ra, sau nhiều năm đóng phí đều đặn hàng trăm triệu đồng, số tiền có thể nhận lại (giá trị hoàn lại) nếu hủy hợp đồng chỉ là một phần nhỏ.

Cảm giác hụt hẫng và thậm chí là bị “lừa dối” là có thật. Tuy nhiên, thay vì vội vàng kết luận, hãy cùng bóc tách để hiểu rõ bản chất dòng tiền trong một hợp đồng bảo hiểm nhân thọ đang vận hành ra sao. Vấn đề không nằm ở sự mập mờ, mà thường đến từ sự hiểu lầm về cơ cấu sản phẩm.

1. Phá vỡ lầm tưởng lớn nhất: Bảo hiểm không phải sổ tiết kiệm

Đây là điểm mấu chốt đầu tiên cần làm rõ. Khi bạn gửi tiền vào ngân hàng, 100% số tiền đó sẽ được dùng để sinh lãi. Nhưng với bảo hiểm nhân thọ, số tiền bạn đóng (phí bảo hiểm) được chia thành hai phần chính với hai mục đích khác nhau:

Chi cho bảo vệ (Phí rủi ro):

Đây là khoản tiền dùng để chi trả quyền lợi nếu sự kiện bảo hiểm (tai nạn, bệnh tật, tử vong) xảy ra. Nó giống như bạn thuê một “vệ sĩ” tài chính cho gia đình. Khoản phí này sẽ bị trừ đi và không được hoàn lại, vì nó đã thực hiện nhiệm vụ bảo vệ bạn trong suốt thời gian qua.

Đưa vào tích lũy/Đầu tư: 

Phần tiền còn lại sau khi trừ đi các loại phí sẽ được đưa vào các quỹ đầu tư (với sản phẩm liên kết đầu tư) để sinh lời. Đây chính là phần tạo nên “giá trị tài khoản” của bạn.

Sự thất vọng thường nảy sinh khi người mua nghĩ rằng toàn bộ số tiền họ đóng đều được mang đi đầu tư, trong khi thực tế một phần đáng kể đã được dùng để “mua” sự an tâm.

2. Hành trình của đồng tiền: Những “trạm thu phí” cần biết

Để từ “phí bảo hiểm” trở thành “giá trị tài khoản”, dòng tiền của bạn phải đi qua một loạt “trạm thu phí”. Đây chính là những khoản phí “vô hình” ăn mòn giá trị hợp đồng, đặc biệt trong những năm đầu.

Chi phí ban đầu – “Gánh nặng” lớn nhất:

Đây là khoản phí bị trừ ngay lập tức từ phí bảo hiểm bạn đóng vào, thường chiếm tỷ lệ rất cao trong 3-5 năm đầu tiên (có thể lên tới 70-85% trong năm đầu). Khoản phí này dùng để chi trả hoa hồng cho đại lý, chi phí thẩm định, phát hành hợp đồng… Vì bị trừ một khoản lớn ngay từ đầu, nên số tiền thực tế được mang đi đầu tư trong những năm đầu là rất ít. Đây là lý do chính khiến việc hủy hợp đồng sớm luôn dẫn đến thua lỗ nặng.

Phí bảo hiểm rủi ro – “Tấm lá chắn” hàng tháng:

Như đã nói ở trên, đây là khoản phí để duy trì quyền lợi bảo vệ của bạn. Phí này được trừ đều đặn hàng tháng từ giá trị tài khoản. Càng lớn tuổi, rủi ro càng cao, nên khoản phí này cũng sẽ tăng dần theo thời gian.

Phí quản lý hợp đồng – “Phí dịch vụ” cố định:

Một khoản phí nhỏ, cố định hàng tháng để công ty bảo hiểm duy trì và quản lý hợp đồng của bạn trên hệ thống.

Phí quản lý quỹ (Đối với sản phẩm liên kết đầu tư):

Khi tiền của bạn được đầu tư vào các quỹ (cổ phiếu, trái phiếu), công ty bảo hiểm sẽ thu một khoản phí (khoảng 2-2.5%/năm trên tổng tài sản của quỹ) để trả cho các chuyên gia quản lý và vận hành quỹ. Phí này được trừ trực tiếp vào kết quả đầu tư của quỹ.

3. Kết quả: vì sao giá trị hoàn lại luôn thấp hơn tiền đã đóng?

Giá trị hoàn lại = Giá trị tài khoản – Chi phí hủy hợp đồng

Trong những năm đầu, vì “Chi phí ban đầu” quá lớn, phần tiền còn lại để đầu tư rất nhỏ. Nó chưa đủ thời gian để sinh lời bù đắp lại các khoản phí đã bị trừ. Do đó, “Giá trị tài khoản” thấp hơn nhiều so với tổng phí đã đóng. Nếu bạn quyết định hủy hợp đồng lúc này, bạn không chỉ nhận lại một con số ít ỏi mà còn có thể phải chịu thêm “Chi phí hủy hợp đồng”.

Bảo hiểm nhân thọ được thiết kế cho một hành trình dài hạn (15, 20 năm hoặc lâu hơn). Càng về sau, khi Chi phí ban đầu không còn nữa, phần lớn tiền của bạn sẽ được đầu tư. Lúc này, lãi kép mới bắt đầu phát huy sức mạnh, giúp giá trị tài khoản tăng tốc và vượt qua tổng số tiền bạn đã đóng.

4. Lời khuyên để trở thành người mua thông thái

Xác định đúng mục tiêu:

Hãy tự hỏi: “Tôi cần bảo vệ tài chính trước rủi ro hay muốn một kênh đầu tư sinh lời nhanh?”. Nếu ưu tiên là bảo vệ, bảo hiểm nhân thọ là công cụ tuyệt vời. Nếu chỉ tìm kiếm lợi nhuận, hãy cân nhắc các kênh đầu tư khác.

Yêu cầu xem Bảng minh họa quyền lợi:

Đây là tài liệu quan trọng nhất. Đừng chỉ nhìn vào cột “quyền lợi ở mức lãi suất cao”. Hãy tập trung vào cột “giá trị hoàn lại” qua từng năm và yêu cầu tư vấn viên giải thích cặn kẽ về các khoản phí bị khấu trừ.

Hỏi thẳng, hỏi thật:

Đừng ngần ngại hỏi tư vấn viên: “Nếu tôi đóng 100 triệu trong năm đầu, chính xác bao nhiêu tiền sẽ được mang đi đầu tư sau khi trừ hết các loại phí?”, “Nếu tôi hủy hợp đồng sau 3 năm, 5 năm, 10 năm, tôi sẽ nhận lại được bao nhiêu tiền?”.

Coi bảo hiểm là một cam kết dài hạn:

Đã tham gia là phải theo đến cùng. Hủy hợp đồng giữa chừng gần như luôn đồng nghĩa với việc mất tiền. Hãy đảm bảo bạn có đủ khả năng tài chính để theo đuổi hợp đồng trong nhiều năm.

Hiểu rõ bản chất và các loại phí sẽ giúp bạn từ một người mua hàng mơ hồ trở thành một nhà đầu tư thông thái, sử dụng bảo hiểm nhân thọ đúng mục đích và tránh được những cú sốc tài chính không đáng có.